หลักฐานข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ชี้ว่า พื้นที่บริเวณตำบลนาเกลือ มีชุมชนตั้งอยู่ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เห็นได้จากวัดเก่าแก่ประจำท้องถิ่น คือ วัดสว่างฟ้าพฤฒาราม ซึ่งมีอายุกว่า 300 ปี โดยเรื่องเล่าเกี่ยวกับพระเจ้าตากสินว่า พระองค์ทรงเดินทางผ่านมาที่ชุมชนนาเกลือเมื่อตอนสว่าง และได้ทรงพักแรมที่วัดนาเกลือ ซึ่งปัจจุบันคือ “วัดสว่างฟ้า” ต่อมาในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ ก็ได้ปรากฏในวรรณคดีเรื่อง “นิราศเมืองแกลง” ของสุนทรภู่ มีการพูดถึงบ้านนาเกลือว่า ผู้คนถิ่นนี้ประกอบอาชีพทำประมง มีทั้งคนไทยและคนเชื้อสายจีนอาศัยอยู่ เนื่องจากบริเวณเมืองชลบุรีถึงบ้านนาเกลือ เป็นเมืองหน้าด่าน มีการติดต่อค้าขายกับต่างชาติ สำหรับพื้นที่บริเวณชายหาดพัทยานั้น นิราศเมืองแกลงของสุนทรภู่ให้ภาพว่า พื้นที่บริเวณนี้เป็นป่ารก และจากคำบอกเล่าของคนในชุมชน ที่มาของคำว่า “นาเกลือ” มาจากคำว่า “บ้านน่ากลัว” เพราะเดิมทีพื้นที่บริเวณนี้เป็นป่ารกและมีโจรชุกชุม หรืออาจจะมาจากคำว่า น่ากั๋ว ที่แปลว่า ใบเรือ เพราะสมัยก่อนบริเวณนี้เป็นพื้นที่ค้าขายของคนจากตะเคียนเตี้ย บ้านชากแง้ว บ้านหนองปลาไหล จนเพี้ยนมาเป็น “บ้านนาเกลือ” ในปัจจุบัน ในช่วง 10 ปี หลังการสร้างถนนสุขุมวิท สภาพความเป็นอยู่ของผู้คนในพื้นที่นาเกลือ ซึ่งส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำประมงนับตั้งแต่ปี 2497 ก็ได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยว โดยในระยะแรกนั้น กลุ่มคนที่นิยมมาท่องเที่ยวพักผ่อนที่ชายหาดพัทยา ได้แก่ ทหารชาวอเมริกันซึ่งมารบในสงครามเวียดนาม (พ.ศ. 2497-2518) ทั้งทหารที่เดินทางจากสหรัฐอเมริกามายังฐานทัพชั่วคราวของสหรัฐอเมริกาในประเทศไทยและทหารที่ออกจากเวียดนามมาพักผ่อนที่ไทย ทำให้พัทยาค่อย ๆ เปลี่ยนจากหมู่บ้านชาวประมงเล็ก ๆ เป็นสถานที่พักผ่อนตากอากาศชายทะเลที่มีชื่อเสียงระดับประเทศและระดับสากล โดยเกิดธุรกิจบริการ เช่น ร้านอาหาร บ้านพักตากอากาศ โรงแรม ฯลฯ